Happy New Year 2009

เมื่อวันที่ 24 ธันวาคม 2551 ณ จวนผู้ว่าราชการจังหวัดสระแก้ว ชาวศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาสระแก้ว ได้พร้อมใจไปร่วมงานเลี้ยงส่งท้ายปีเก่า – ต้อนรับปีใหม่ โดยศูนย์ราชการจังหวัดสระแก้วและ องค์การบริหารส่วนจังหวัดสระแก้วได้ร่วมกันเป็นเจ้าภาพ ในงานประกอบไปด้วยการแสดงดนตรีจากวง “น้ำหวาน” ซึ่งเป็นวงดนตรีกิตติมศักดิ์จากนายก อบจ.สระแก้ว อีกทั้งยังมีการเลี้ยงอาหารว่างจากหน่วยงานราชการ และของรางวัล อาทิ โทรทัศน์ ตู้เย็น สร้อยคอทองคำ และอื่นๆ อีกมากมาย

“แบงก์ปลอม” ปัญหาในโลกทุนนิยม

ในโลกทุนนิยมนั้น ปัญหาอย่างหนึ่งที่ยังคงทำกันอย่างแพร่หลายและมีมาแล้วทั่วโลก คือ การผลิตแบงก์ปลอมเพื่อเอาเปรียบผู้คนทั่วไป ซึ่งในขณะนี้ก็กำลังเกิดขึ้นอยู่ในสังคมไทย โดยส่วนใหญ่ที่ปลอมกันมากคือแบงก์ฉบับละ 1 พันบาท และ ฉบับละ 50 บาท
ผลกระทบที่เกิดขึ้นแผ่ขยายเป็นวงกว้างเนื่องจากทำให้การซื้อขายโดยเฉพาะระบบค้าปลีกเกิดปัญหาความไม่ไว้วางใจผู้ที่นำแบงก์ฉบับละ 1 พันบาท หรือ ฉบับละ 50 บาท มาจับจ่าย จนทำให้เกิดการเสียเวลา เกิดการกระทบกระทั่งกันเนื่องจากการทะเลาะเบาะแว้ง เพราะความไม่ไว้ใจกัน
หนทางที่พอจะช่วยได้ในตอนนี้ก็คือการรู้จักสังเกต และเรียนรู้วิธีการแยกแยะระหว่างแบงก์จริงกับแบงก์ปลอมว่าแตกต่างกันอย่างไร (บางทีอาจเขียนป้ายติดไว้หน้าร้านเลยว่า “ร้านนี้มีวิธีดูแบงก์ปลอม” ก็อาจช่วยได้นะ?)
คลิกที่นี่ : วิธีการสังเกตแบงก์ปลอม :

อุบัติรักของดาวเคียงเดือน

การมองดูดวงดาวบนท้องฟ้าในยามค่ำคืนนั้นถือเป็นการสังเกตปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่บางคนอาจมองเป็นเพียงนามธรรม (ปัจจุบันคนรุ่นใหม่ชอบสิ่งที่เป็นรูปธรรมจนลืมนึกถึงสิ่งที่เป็นนามธรรม) แต่ที่จริงแล้วดวงดาวได้อยู่คู่กับวิถีชีวิตของมนุษย์เรามาตั้งแต่สมัยดึกดำบรรพ์ก่อนที่เราจะสามารถคิดค้น ดัดแปลงสิ่งประดิษฐ์ หรือสร้างทฤษฎีใหม่ๆ ทางวิทยาศาสตร์ขึ้นมาเสียอีก
การศึกษาเรื่องของดวงดาว หรือที่เราเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “ดาราศาสตร์” นั้น ถือเป็นการเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์อีกแขนงหนึ่งที่ฝึกให้เราเป็นคนช่างสังเกต ช่างจดจำ วิเคราะห์ และสังเคราะห์เรื่องราวต่างๆ มาผูกโยงใยกันจนเป็นนิทานดวงดาว หรือ นิยายปรัมปรา อย่างเช่นปรากฏการณ์ดาวเคียงเดือนที่เพิ่งผ่านพ้นไปเมื่อไม่นานมานี้ ก็สามารถทำให้ใครหลายๆ คนมีความรู้สึกที่อิ่มเอิบ มีความสุข จนต้องแอบยิ้มไปพร้อมกับภาพน่ารักๆ ที่เกิดขึ้นเสียมิได้
ฉะนั้น ในช่วงเวลาอันใกล้นี้ ถ้าเราอยากฝึกให้ลูกหลานของเรามีจิตวิทยาศาสตร์ เป็นคนช่างสังเกต และช่างจดจำโดยการฝึกสังเกตดวงดาว ก็ลองติดตามปรากฏการณ์บนท้องฟ้าในปี 2552 ดูนะครับ
1. ปรากฏการณ์สุริยุปราคาแบบวงแหวน เกิดวันที่ 26 มกราคม 2552 ระหว่างเวลา 15.58-17.56 น.
2. ปรากฏการณ์สุริยุปราคาแบบเต็มดวง เกิดวันที่ 22 กรกฎาคม 2552 ระหว่างเวลา 07.07-09.13 น.

"โปลิโอ" Never die

"ในปี 2551 สถานการณ์ผู้ป่วยโปลิโอทั่วโลก ณ วันที่ 4 พ.ย. 2551 มีรายงานผู้ป่วยทั้งสิ้น 1,449 ราย ร้อยละ 93.65 เป็นผู้ป่วยที่อยู่ในประเทศไทย และที่ยังคงมีโรคประจำถิ่น คือ ไนจีเรีย อืนเดีย ปากีสถาน และอัฟกานิสถาน"
"เห็นได้ว่าสถานการณ์การเกิดโรคโปลิโอยังไม่น่าไว้วางใจ เนื่องจากมีปัญหาการระบาดข้ามประเทศจากประเทศที่ยังมีโรคโปลิโอเป็นโรคประจำถิ่นไปยังประเทศที่ปลอดโรคแล้ว เป็นปัญหาสำคัญที่ทุกประเทศต้องหาทางป้องกัน ดังนั้นการรณรงค์ให้วัคซีนโปลิโอในประเทศไทยจึงยังคงต้องดำเนินการต่อไปเพื่อป้องกันเชื้อไวรัสโปลิโอที่อาจถูกนำเข้ามาจากภายนอกประเทศ" : ข้อความบางส่วนคัดมาจากโครงการรณรงค์ให้วัคซีนโปลิโอของสำนักงานประสานงานกวาดล้างโรคโปลิโอ วันที่ 19 ธ.ค. 2551

(ความรู้เกี่ยวกับโรคโปลิโอ)

บทเรียนสุดท้าย

ผลแห่งการทำงานเป็นทีมของชาวศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาสระแก้วและเครือข่ายรับเชิญที่ให้ความกรุณาในเรื่องอาคาร สถานที่ และการให้ความรู้โดยการเป็นวิทยากรบทเรียนต่างๆ เช่น เทคนิคการทำงานกับชุมชน นักสืบสายน้ำ ดูดาว ดูนก ดูผีเสื้อ และการเตรียมงาน เตรียมความพร้อมทั้งก่อนและหลังกิจกรรม ทำให้โครงการบรรลุการขยายผลลงสู่พื้นที่ใน 4 จังหวัดภาคตะวันออกต่อไป

บทเรียนที่ 5 ดูผีเสื้อวันลมแรงอากาศหนาว

ในวันที่ลมแรงอากาศหนาว ผีเสื้อหลบซ่อน การพบเห็นจึงเป็นสิ่งที่ยากขึ้น ท่านอาจารย์สินธุยศ จันทรสาขา นำภาพสไลด์ผีเสื้อที่ท่านถ่ายไว้เป็นเวลานับ 10 ปี บรรยายผ่านโปรเจกเตอร์ได้อย่างสนุกสนาน ทั้งความรู้ระดับลึกแต่พูดง่ายๆ ชวนติดตาม นักศึกษาและครู กศน. รวมถึงตัวแทนองค์การบริหารส่วนตำบลมีความสุขกับกิจกรรมดูผีเสื้อผ่านสไลด์ในคราวนี้

บทเรียนที่ 4 ดูนกยามเช้าของวันที่อากาศหนาวเย็นที่ปางสีดา

คุณกำพล บุญชูสว่าง นักธุรกิจจังหวัดสระแก้ว ผู้พิศมัยการดูนกในธรรมชาติอย่างเชี่ยวชาญ ให้ความกรุณาเป็นวิทยากรนำดูนก คุณกำพลได้บรรยายการใช้กล้องทั้ง Binoculars และ Telescope แบบเข้าใจง่ายๆ จากนั้นได้นำดูนกตามเส้นทางเพื่อเพิ่มเติมประสบการณ์ให้ครูกศน., นักศึกษา กศน. และอบต. ทุกคน

บทเรียนที่ 3 ดูดวงดาวบนฟากฟ้ายามราตรี

อาจารย์แสง โตศรีสวัสดิ์เกษมและทีมงาน ศว.สระแก้ว ติดตั้งกล้องดูดาวถึง 3 ตัว พร้อมติดตั้ง Projector บรรยายโปรแกรมดูดาวและชี้กลุ่มดาวให้ดูจริงๆ เป็นที่ประทับใจของทุกคน

บทเรียนที่ 2 ปฏิบัติการลุ่มน้ำพระปรง

หลังจาก ครู กศน., นักศึกษา กศน. และตัวแทนจากองค์การบริหารส่วนตำบลได้ปรับพื้นฐานปฏิบัติการนักสืบสายน้ำแล้ว พวกเราได้ลงปฏิบัติการจริงในพื้นที่ ณ คลองพระปรง อ.เมือง จ.สระแก้ว ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ได้รับการคัดสรรในการทำกิจกรรมครั้งนี้

นักสืบสายน้ำ บทเรียนที่ 1 เทคนิคการทำงานกับชุมชน

เทคนิคการใช้กระบวนการเสวนาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ซึ่งคำนึงถึง 3 ประเด็นหลักคือ พูดคุยเฉพาะประเด็น ไม่มีทางเลือกใดๆ ทุกคนเป็นผู้พูดและผู้ฟังที่ดี โดยเคารพความคิดเห็นซึ่งกันและกัน ทุกคนเสมอภาคในการแสดงความคิดเห็น ไม่มีตำแหน่งหน้าที่ใดๆ และใช้แผนภูมิความคิด (Mind Mapping) ในการจดบันทึกการพูดคุย

นักสืบสายน้ำที่คลองพระปรง

ทีมวิทยากรจากลุ่มน้ำตรัง นำโดยอาจารย์สุรวุฒิ ขันธ์คง และคณะได้นำน้องๆ นักวิชาการจากศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาสระแก้วถอดบทเรียนในพื้นที่จริง ณ คลองพระปรง ในวันที่ 17 ธันวาคม 2551 ก่อนดำเนินกิจกรรมตาม Super Classroom ประเภท Outdoor เรื่องนักสืบสายน้ำ ที่นักวิชาการ ศว.สระแก้วสร้างขึ้นไปใช้กับกลุ่มเป้าหมาย ครู กศน., นักศึกษา กศน. และตัวแทนจากองค์การบริหารส่วนตำบลในจังหวัดนครนายก, ปราจีนบุรี, สระแก้ว และฉะเชิงเทรา จำนวน 80 คน ในวันที่ 19 ธันวาคม 2551 เพื่อเป็นแกนนำในการจัดกิจกรรมในพื้นที่ต่อไป

"พูพอน"ต้นพระเจ้าห้าพระองค์ที่เขาสอยดาว

“พูพอน” เป็นวิวัฒนาการของรากต้นไม้ที่ปรับตัว โดยปกติแล้วต้นไม้ใหญ่ต้องหยั่งรากให้ลึกลงไปในดินเพื่อการยึดลำต้น แต่ในภูมิประเทศบางแห่งมีชั้นของดินตื้นใต้ดินเป็นขั้นของหินต้นไม้ใหญ่ไม่สามารถหยั่งรากลงลึกได้ ต้นไม้จึงต้องแผ่รากให้เป็นปีกสูงๆอยู่บนดินเพื่อยึดลำต้น อาการเช่นนี้นักพฤกษศาสตร์เรียกว่า “พูพอน”หากเราเดินป่า ในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ เส้นทางดงติ้ว – มอสิงโตจะพบพูพอนขนาดใหญ่อาจถึงสิบคนโอบ แต่เป็น“พูพอนของต้นสมพง” เมื่อเคาะพูพอนจะเกิดเสียงดังกังวานไปไกล คนเดินป่าสมัยก่อนใช้การเคาะพูพอนเพื่อการสื่อสารถึงกลุ่มพวกเมื่อเกิดหลงป่า แต่ที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาสอยดาว จังหวัดจันทบุรี กลับพบ“พูพอนของต้นพระเจ้าห้าพระองค์”ขนาดใหญ่สวยงามดูเป็นปีกที่บางกว่าต้นสมพง ได้พูดคุยกับเจ้าหน้าที่ผู้ดูแลป่าให้ข้อมูลว่า ถ้าเดินขึ้นไปบนเขาสอยดาวที่สูงขึ้นอีกจะพบพูพอนของต้นพระเจ้าห้าพระองค์ที่มีขนาดใหญ่มากอาจถึงยี่สิบคนโอบในโอกาสต่อไปถ้ามีเวลาคงได้มาเยือน พูพอนยักษ์ของต้นพระเจ้าห้าพระองค์ที่เขาสอยดาวอีกครั้ง

กิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์

เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม 2551 ศว.สระแก้ว จัดกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์ให้แก่นักเรียนร.ร.สำเร็จวิทยาและร.ร.อนุบาลจันทบุรี จำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรมทั้งสิ้น 169 คน

สะพานไม้แห่งการเรียนรู้ป่าชายเลน

พื้นที่บริเวณด้านหลังองค์การบริหารส่วนจังหวัดชลบุรี มีการจัดสร้างสะพานไม้เป็นทางเดิน เพื่อเข้าไปศึกษาเรียนรู้ป่าชายเลน สะพานไม้ที่เดินศึกษามีความยาว ประมาณ 2 กิโลเมตร จากการสังเกตป่าชายเลน แห่งนี้มีต้นแสมขาวอยู่ประมาณเก้าสิบเปอร์เซ็นต์ของป่ามีการปลูกป่าเพิ่มเติมเป็นป่าโกงกางบ้าง เมื่อเดินตามสะพานไม้ไปครบรอบมีข้อคิดเห็นในใจหลายเรื่อง เช่น ป่าชายเลนแห่งนี้น่าจะเป็นแหล่งศึกษาต้นแสมขาวโดยเฉพาะได้อย่างลึกซึ้ง พบสัตว์หลายชนิดได้แก่ กุ้งขัน ปลาตีน งู นกยางโทน นกกินเปี้ยว นกกาเหว่า โดยเฉพาะนกกินเปี้ยวถือว่าพบหนาแน่นเป็นแหล่งศึกษาได้ สัตว์ทุกชนิดไม่มีข้อมูลศึกษาเลยนับเป็นสิ่งน่าเสียดาย มีประชาชนบางคนได้ใช้สะพานไม้เป็นที่ออกกำลังกายโดยการวิ่ง ความแข็งแรงของสะพานไม้อาจลดลง ประเด็นที่สำคัญและมองข้ามไม่ได้คือ การมีประตูน้ำเปิดผ่านป่าชายเลนทำให้เกิดร่องน้ำ ผลคือต้นแสมขาวสองฝั่งล้มลงเป็นจำนวนหลายต้น เหตุของการล้มเพราะป่าเกิดช่องว่างต้นไม้ไม่สามารถเกาะเกี่ยวผูกพันกันสรุปว่าป่าชายเลนรากตื้นเป็นป่าอยู่ได้เพราะการเกาะเกี่ยวผูกผันทั้งรากและลำต้น เหมือนคนในชุมชนอยู่ได้ด้วยความสามัคคีทั้งความคิดจิตใจ และการกระทำ

เราพร้อม

ณ บัดนี้เป็นต้นไป ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาสระแก้ว พร้อมแล้วที่จะนำรถนิทรรศการเคลื่อนที่(รถโมบาย) ไปให้บริการความรู้ด้านวิทยาศาสตร์แก่ประชาชนทั่วไปและนศ.กศน. ในพื้นที่ 9 จังหวัดภาคตะวันออก(สระแก้ว, จันทบุรี, นครนายก, ปราจีนบุรี, ฉะเชิงเทรา, ชลบุรี, ตราด, ระยอง และ สมุทรปราการ)

ฝายแม้วที่ "น้ำแม่ว้า"

น้ำแม่ว้า เป็นแม่น้ำสายรองไหลไปรวมกับแม่น้ำน่าน ที่อำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน ช่วงต้นเดือนธันวาคม ยังมีน้ำไหลอยู่ไม่มากนัก ด้วยพื้นที่ต้นน้ำถูกตัดต้นไม้บนภูเขาเกือบโล้นทำให้ไม่มีพื้นที่ซับน้ำ ประชาชนที่อยู่ริมน้ำแก้ปัญหาการขาดแคลนน้ำเพื่อการเพาะปลูกผักและกระเทียม บริเวณริมแม่น้ำ โดยการช่วยกันทำฝายแม้วชะลอน้ำให้ไหลช้าลงเพื่อยืดระยะเวลาการนำน้ำไปใช้ที่จริงแล้วฝายแม้ว เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นการจัดการน้ำแบบมีส่วนร่วมในชุมชนภาคเหนือของประเทศไทยมายาวนาน บรรพบุรุษได้สั่งสม องค์ความรู้ไว้ให้อนุชนได้ใช้ให้เกิดประโยชน์ โดยการบูรณาการ(ทำไปพร้อมกัน) ภูมิปัญญากับความรู้สมัยใหม่ในการจัดการสิ่งแวดล้อมให้ยั่งยืน เพื่อคนรุ่นต่อๆไปฝายแม้วชะลอน้ำให้ไหลช้าเพื่อการนำไปใช้ ฉันใด การลดการบริโภคที่เกินความจำเป็นช่วยชะลอธรรมชาติสิ่งแวดล้อมถูกทำลายได้ ฉันนั้น

หลวงพ่อกับต้นดิกเดียม

คำว่า “ดิกเดียม” เป็นภาษาของคนในภาคเหนือโดยเฉพาะชาวจังหวัดน่าน ซึ่งแปลว่า “จักจี้” ฉะนั้น ต้นดิกเดียมที่จะเขียนจึงหมายถึงต้นจักจี้ ต้นจักจี้เป็นเช่นไร ต้นจักจี้อยู่ที่ไหนต้นดิกเดียม ต้นนี้อยู่ที่วัดปรางค์ อำเภอปัว จังหวัดน่าน เมื่อต้นดิกเดียมอยู่ในวัดแน่นอนที่สุดบุคคลที่จะให้ข้อมูลได้ดีก็ต้องเป็นหลวงพ่อนั้นแหละ วันนั้นคณะของพวกเราได้ยืนฟังหลวงพ่อบรรยายถึงต้นดิกเดียม พร้อมทั้งสาธิตการลูบไปตามต้นดิกเดียม ผลปรากฏคือต้นดิกเดียมสั่นสะท้านจนใบไหว นับเป็นเรื่องที่แปลกมากถึงปฏิกิริยาของต้นไม้ที่มีต่อการลูบเบาๆของหลวงพ่อ เมื่อหลวงพ่อสาธิตให้ดูแล้ว พวกเราทุกคนต่างทดลองลูบต้นดิกเดียมดูบ้าง ผลปรากฏการสั่นสะท้านของต้นดิกเดียมที่ทุกคนลูบแตกต่างกัน บางคนสั่นมาก บางคนสั่นน้อย ทำไมถึงเป็นเช่นนั้นยังคงต้องพิสูจน์ทดลองอีกต่อไป

เรารักในหลวง

รักพ่อ รักแผ่นดิน รักชาติ

รักราช รักศาสน์ รักถิ่น

รักแหล่งรู้วิถีธรรมนำชีวิน

รักแผ่นดินของพ่อภูมิพล

ปัญญา วารปรีดี : ผู้ประพันธ์

ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม ขอเดชะ

ข้าพระพุทธเจ้า ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาสระแก้ว

พิธีถวายสัตย์ปฏิญาณการเป็นข้าราชการที่ดีเพื่อพลังของแผ่นดิน 1 ธันวาคม วันสถาปนาจังหวัดสระแก้ว

ข้าราชการและเจ้าหน้าที่ทุกคนของศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาสระแก้ว เข้าร่วมพิธีถวายสัตย์ปฏิญาณการเป็นข้าราชการที่ดีเพื่อพลังของแผ่นดินและวันสถาปนาจังหวัดสระแก้ว พร้อมหน่วยงานราชการอื่นๆ ของจังหวัดสระแก้ว ณ ห้องประชุมปางสีดา ศาลากลางจังหวัดสระแก้ว เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2551